SỮA CÔNG THỨC TỐT NHẤT
Sữa công thức là loại sữa có nguồn gốc từ sữa bò, sữa dê, sữa cừu, đậu nành hoặc gạo,…và được bổ sung thêm các vitamin, khoáng chất cùng các chất dinh dưỡng khác theo công thức riêng. Sữa công thức được lựa chọn để thay thế một phần hay toàn bộ sữa mẹ, giúp đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng cho tới khi con đủ 12 tháng tuổi.
Trong vô vàn các sản phẩm khác nhau trên thị trường, bài toán tìm ra loại sữa tốt nhất cho con rất nan giải. Đặc biệt là khi con đang chậm tăng cân, hay ốm vặt, táo bón, dị ứng,…và mẹ cần phải đổi sữa.
Thực tế, ngoài sữa mẹ thì sẽ không tồn tại một loại sữa công thức nào hoàn hảo và phù hợp với tất cả các bé. Thay vào đó, loại sữa tốt nhất chính là loại phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng, tình trạng sức khoẻ và khẩu vị mỗi bé cũng như giá cả và tính dễ tìm mua đối với mẹ. Hãy cùng vnutrient tìm hiểu và lựa chọn sản phẩm tốt nhất cho con của mình, mẹ nhé!
TÌM HIỂU THÀNH PHẦN SỮA CÔNG THỨC
Thành phần trong sữa công thức là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới sự tăng trưởng và phát triển cũng như sự êm bụng, mức độ thoải mái của hệ tiêu hoá khi con ăn.
Tổng năng lượng
Tổng năng lượng ăn vào hằng ngày sẽ quyết định tới mức độ tăng cân của con.
Carbohyrate, Protein, Lipid có trong sữa sẽ đảm nhiệm nhiệm vụ cung cấp năng lượng cho con hoạt động, tăng trưởng và phát triển. Năng lượng trong sữa công thức thông thường sẽ khoảng 60 – 70 kcal/100ml và sữa cao năng lượng sẽ có tiêu chuẩn là 100kcal/100ml.
Cách lựa chọn:
- Đối với những bé khoẻ mạnh, mẹ có thể lựa chọn bất kì sản phẩm thông thường nào mà con hợp tác và ăn ngon miệng. Tăng lượng sữa con ăn hằng ngày (một cách phù hợp) là cách bổ sung thêm năng lượng và giúp con tăng cân tốt. Lưu ý mẹ chỉ nên tăng lượng ml sữa/bữa và tăng số bữa/ngày cho con, tuyệt đối không được pha sai tỉ lệ khuyến nghị của nhà sản xuất, mẹ nhé!
- Đối với những bé thiếu cân, suy dinh dưỡng mẹ nên cho con thăm khám và cho ăn theo chỉ định của bác sĩ. Các sản phẩm sữa cao năng lượng sẽ là sự lựa chọn được ưu tiên trong trường hợp này.
Nguồn, kích thước và tỉ lệ các loại protein
Nguồn protein
Sữa công thức sẽ sử dụng protein từ sữa bò, cừu, dê hay đậu nành, gạo. Tất cả đều được điều chế để đảm bảo tiêu chuẩn dinh dưỡng nên sử dụng loại nào sẽ tùy thuộc tình trạng sức khoẻ, khẩu vị của con và sự lựa chọn của mẹ.
Cách lựa chọn:
- Sữa công thức từ sữa bò là phổ biến nhất, sản phẩm đa dạng với nhiều mức giá khác nhau nên mẹ có nhiều sự lựa chọn.
- Sữa công thức từ sữa dê có kích thước protein nhỏ và ít đông vón hơn so với sữa bò nên sẽ dễ tiêu hoá, giúp con êm bụng hơn. Đồng thời, sữa dê được ghi nhận giúp giảm tình trạng dị ứng ở một số bé bị ứng đạm sữa bò.
- Sữa công thức từ đậu nành, gạo hiệu quả trong phòng và kiểm soát dị ứng đạm sữa, không dung nạp đường lactose và galactosemia (rối loạn chuyển hoá đường galactose). Đây cũng là những loại sữa tốt đối với những bé được áp dụng chế độ ăn chay.
Kích thước protein
Protein trong các loại sữa công thức từ sữa bò, cừu, dê thông thường (sữa thường, không thuỷ phân) có kích thước lớn hơn protein trong sữa mẹ. Hầu hết các bé sẽ tiêu hoá tốt loại này nhưng cần nhiều thời gian và công sức hơn. Tuy nhiên, một số bé sẽ bị khó tiêu, đầy bụng, đầy hơi, táo bón…đặc biệt là khi mới sinh hay bé có hệ tiêu hoá yếu và nhạy cảm. Để giải quyết vấn đề này, nhà sản xuất sẽ sử dụng protein thuỷ phân một phần hay toàn phần, giúp bé êm bụng và hỗ trợ tiêu hoá. Ngoài ra, protein thuỷ phân còn có hiệu quả trong việc phòng và kiểm soát tình trạng dị ứng đạm sữa.
Tỉ lệ protein
Protein trong sữa công thức từ sữa động vật có 2 loại cơ bản là Casein và Whey. Cả hai đều có giá trị dinh dưỡng cao nhưng Casein thường sẽ khó tiêu hoá và cần nhiều thời gian xử lý hơn Whey. Tỉ lệ Whey:Casein lí tưởng nhất là 60:40, tương đương với sữa mẹ. Tuỳ thuộc vào công thức của mỗi loại sữa mà tỉ lệ này sẽ thay đổi, Whey sẽ chiếm từ 50 – 100%.
Cách lựa chọn:
- Đối với bé mới sinh; có hệ tiêu hoá yếu, nhạy cảm; hay nôn trớ; sau ốm; tiêu chảy; khóc dạ đề; táo bón; có nguy cơ/nghi ngờ/dị ứng đạm sữa nhẹ; bé sinh non…có thể lựa chọn cho bé sữa thuỷ phân một phần, tỉ lệ đạm Whey chiếm ưu thế.
- Đối với bé dị ứng đạm sữa, đặc biệt là dị ứng nặng/nghiêm trọng nên lựa chọn sữa thuỷ phân toàn phần, sữa công thức axit amin.
Loại carbohyrate
Carbohyrate trong sữa mẹ hay sữa động vật đều là đường lactose. Với các bé trong giai đoạn đầu đời, lactose là loại đường phù hợp nhất, cung cấp khoảng 20% tổng năng lượng hằng ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp tinh trạng không dung nạp lactose (thiếu enzym tiêu hoá), gây ra các vấn đề như tiêu chảy, đau bụng, đầy hơi,…Để khắc phục, công thức sữa sẽ được loại bỏ lactose và thay thế vào bằng đường sucrose, glucose, maltodextrin, xi rô ngô,…
Cách lựa chọn: Đối với các bé khoẻ mạnh bình thường, lựa chọn tốt nhất là các loại sữa chứa đường lactose. Nếu bé không dung nạp thì mẹ nên lựa chọn loại sữa công thức được đặc chế riêng, đồng thời tham khảo ý kiến của bác sĩ hay nhân viên y tế có chuyên môn.
SỮA CÔNG THỨC ĐẶC CHẾ
Hay nôn trớ, trào ngược dạ dày
Trẻ sơ sinh có cấu trúc dạ dày nằm ngang và cơ thắt tâm vị chưa chặt nên khi ăn sữa lỏng rất dễ bị nôn trớ, trào ngược dạ dày..
Các loại sữa công thức đặc chế cho tình trạng này thường được bổ sung thêm các chất có tác dụng làm đặc như tinh bột từ khoai tây, ngô,…Chúng sẽ giúp sữa được cô đặc và giữ lại trong dạ dày, có tác dụng hiệu quả trong việc làm giảm mức độ trầm trọng cũng như tần suất nôn trớ, trào ngược.
Ngoài ra, một số sản phẩm sẽ ưu tiên sử dụng đạm Whey và có thể được thuỷ phân một phần, giúp bé tiêu hoá dễ dàng hơn, nhanh chóng làm rỗng dạ dày từ đó giảm tình trạng nôn trớ, trào ngược.
Táo bón
Về cơ bản, sữa công thức sẽ làm con táo bón nhiều hơn so với sữa mẹ. Nguyên nhân chính là do sữa công thức đậm đặc và thành phần khó tiêu hoá hơn nên con cần nhiều thời xử lý hơn, từ đó dẫn tới bã thức ăn mất nhiều nước và táo bón.
Dầu cọ, tinh bột trong sữa công thức được ghi nhận là thành phần có thể gây táo bón.
Cách lựa chọn:
- Các loại sữa có tỉ lệ Whey chiếm ưu thế, sữa thuỷ phân.
- Thành phần không chứa dầu cọ, tinh bột.
- Được tăng cường hàm lượng Magie.
- Bổ sung thêm Prebiotic và Probiotic.
Mẹ cũng nên cân nhắc đổi sữa cho con quá thường xuyên vì có thể làm tình trạng táo bón trở lên tồi tệ hơn. Hệ tiêu hoá của con cần thời gian để làm quen với thức ăn mới, thường sẽ là một vài tuần.
Dị ứng đạm sữa
Dị ứng đạm sữa xảy ra khá phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nguyên nhân dẫn tới dị ứng là do hệ miễn dịch của bé phản ứng quá mức với đạm (protein) có trong sữa. Các triệu chứng thường gặp như tiêu chảy, đau bụng, nôn, táo bón, đi ngoài ra máu, nổi mề đay, viêm da, ho, khò khè,…Nếu mẹ nghi ngờ bé bị dị ứng, hãy đưa bé tới bệnh viện kiểm tra và cho ăn theo hướng dẫn của bác sĩ.
Các sản phẩm được ưu tiên cho bé bị dị ứng sữa thường là các loại sữa công thức sử dụng đạm thuỷ phân, sữa công thức axit amin hay sữa từ đạm đậu nành. Tuỳ thuộc vào mức độ dị ứng của con mà mẹ lựa chọn sản phẩm thích hợp.
Cách lựa chọn
- Bé có nguy cơ/nghi ngờ/dị ứng đạm sữa nhẹ…có thể lựa chọn cho bé sữa thuỷ phân một phần hoặc thuỷ phần hoàn toàn.
- Bé dị ứng đạm sữa dị ứng nặng/nghiêm trọng/sốc phẩn vệ nên lựa chọn sữa thuỷ phân hoàn toàn, sữa công thức axit amin hay sữa công thức từ đậu nành.
CÁC THÀNH PHẦN PHỤ ĐƯỢC BỔ SUNG THÊM
Ngoài thành phần chính như protein, lipid, carbohydrate thì các thành phần phụ được nhà sản xuất bổ sung thêm để gia tăng giá trị dinh dưỡng cho sản phẩm. Nổi bật và phổ biến nhất có thể kể đến như DHA, HMO, Prebitoic, Probiotic (lợi khuẩn), MFGM, Lactoferrin,…
Cách lựa chọn:
- Phát triển não bộ, trí tuệ: DHA, MFGM, Inositol, Taurin,…
- Tăng cường miễn dịch: Kháng thể IgG, Lactoferrin, HMO, Prebiotic, Probiotic,…
- Hỗ trợ tiêu hoá: Prebiotic, Probiotic, HMO, Nucleotide,…
CÁCH ĐỔI SỮA CÔNG THỨC
Các loại sữa công thức được lưu hành trên thị trường đều có giá trị dinh dưỡng đạt tiêu chuẩn và đảm bảo an toàn đối với các bé ở mỗi lứa tuổi. Tuy nhiên, do thành phần khác nhau nên sẽ không có một sản phẩm nào hoàn hảo và phù hợp với tất cả. Để chọn lựa được loại sữa công thức phù hợp thì mẹ cần quan sát và lắng nghe con.
Một số tín hiệu để mẹ cần theo dõi để biết sữa không phù hợp với con:
- Dấu hiệu đường tiêu hoá: Nôn trớ nhiều, tiêu chảy, đau bụng quấy khóc, phân có máu, nôn mửa, đầy hơi, táo bón nặng,…
- Dấu hiệu ở da: Viêm da dị ứng, nổi mề đay, sưng tấy quanh miệng hoặc mắt,…
- Dấu hiệu hô hấp: ho, khò khè,…
- Chậm tăng cân
- Không chịu ăn
Đổi sữa công thức cho con đúng cách
Đầu tiên mẹ cần xem xét thành phần của loại sữa công thức cũ và mới, đặc biệt là kích thước protein, hàm lượng lactose và lipid. Khi đổi sữa, hệ tiêu hoá của bé cần thời gian để thích nghi với cấu trúc của thức ăn mới, như tăng tiết enzym, thay đổi lực co bóp,…
Khi thành phần protein thay đổi như từ sữa mẹ sang sữa công thức, từ thuỷ phân toàn phần sang thuỷ phân một phần hay dạng protein nguyên vẹn, từ sữa dê sang sữa bò thì mẹ cần chuyển dần dần. Cách thức là phối hợp cả hai loại sữa trong thời gian đầu rồi giảm dần lượng sữa cũ và kết hợp với theo dõi phản ứng của con.
Đổi sữa có hàm lượng đường và lipid cao hơn loại cũ cũng làm hệ tiêu hoá của bé tốn nhiều công sức và thời gian hơn để xử lý.
Quy trình đổi mẹ có thể tham khảo:
Để tim được loại sữa công thức phù hợp tương đối khó, phương pháp thường là thử và sai rồi đổi. Theo dõi sự hợp tác của con là việc mẹ cần chuyên tâm và kiên trì.
